Faşist Yunan darbesinin 37. yıldönümü

Yunan generaller öncülüğünde Başpiskopos Makarios’a karşı girişilen15 Temmuz 1974 darbesi, Türkiye’nin 1960 Garanti Antlaşması’ndan kaynaklanan haklarını kullanarak 20 Temmuz’da adaya çıkmasıyla başarısızlıkla sonuçlanmış ancak  pek çok Rum ile Yunanlı hayatını kaybetmiş ve Türkler’in de can ve mallarına zarar verilmişti.

15 TEMMUZ ÖNCESİ

1959 yılında Türkiye, İngiltere ve Yunanistan arasında imzalanan Zürih ve Londra Anlaşmaları ile bu ülkelerin garantörlüğünde Türk ve Rum halklarının ortak eşitliğine dayalı olarak kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti’nde, Rum toplumu lideri Makarios Cumhurbaşkanı, Türk toplumu lideri Dr. Fazıl Küçük ise Cumhurbaşkanı Yardımcısı seçildi.

Ancak, 1963 yılından itibaren Rumların silahlı saldırıları sonucu Kıbrıs Türkleri ülke yönetiminden baskı ile uzaklaştırıldı. Rumların, adayı Yunanistan’a bağlama hedefine ulaşmak yani Enosis'i gerçekleştirmek üzere yürüttükleri saldırılar ve ambargolar 1963-1974 yılları arasında artarak devam etmiş, Kıbrıs Türk halkı adanın yüzde 3’lük bir bölümüne sıkıştırıldı.

SAMPSON DARBESİ

1974’e gelindiğinde Yunan Cunta Hükûmeti, adanın ilhak edilme zamanının geldiğine inandı ancak Makarios’u da bu  ilhak için engel olarak gördü. Bu nedenle Atina, adadaki Yunan subayları vasıtasıyla Makarios’u iktidardan düşürmeye çalıştı.

15 Temmuz 1974 tarihinde Yunanistan’da iktidarda bulunan cuntanın desteğiyle Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios’a karşı darbe yapan Nicos Sampson, adayı Yunanistan’a bağlamayı amaçlayan süreci başlattı. Sampson darbesinden sonra Cunta, hem kendine karşıt olan soydaşı Kıbrıslı Rumları hem de Türkleri katletmeye girişti.

Darbede hayatını zor kurtaran Makarios, 19 Temmuz 1974’te BM Güvenlik Konseyi’nde yaptığı konuşmada hem Yunanistan’ın amacını açık biçimde ortaya koymuş, hem yapılan katliamları hem de Kıbrıs Türklerini bekleyen tehlikeleri anlattı.

İLK DARBE 1963’TE

Yunanistan adayı kendine bağlamak amacıyla ilk darbesini 21 Aralık 1963’de gerçekleştirdi. Dönemin “Kıbrıs Cumhurbaşkanı” olan Makarios ve diğer işbirlikçileriyle Yunanistan, Enosis’in gerçekleşmesine engel olarak gördükleri Kıbrıs Türklerini yok etmek amacıyla hazırladıkları Akritas Planı’nı uygulamaya koymuş ancak ummadıkları bir direnişle karşılaştı.

Söz konusu plan çerçevesinde birçok Türkü katleden ve Türkleri “Kıbrıs Cumhuriyeti”nin organlarından dışlamayı başaran Rum ve Yunanlar, Geçitkale ve Boğaziçi köylerine karşı aynı amaçla 15 Kasım 1967’de gerçekleştirdikleri saldırıların ardından Türkiye’nin ültimatom vermesi ve adaya müdahale hazırlıkları yapması üzerine o tarihten sonra politika değişikliği yaptı, Kıbrıslı Türkleri ekonomik yönden çökertmeye ve adadan göçlerini sağlamaya yönelik uzun vadeli bir plan uygulamaya koydu.

Kıbrıslı Türklerin buna karşı da direnişte başarılı olması üzerine Enosis’i gerçekleştirmede sabırsızlanan Grivas önderliğindeki EOKA’cılarla acele edilmemesini savunan Makarios taraftarları arasında çıkan ihtilaf zaman zaman silahlı çatışmalara dönüştü. Makarios’a karşı 15 Temmuz 1974’ten önce de bir kaç kez başarısız suikast girişimleri yapıldı.

TÜRKİYE’NİN MÜDAHALESİ

Olaylar had safhaya ulaşırken Türkiye, uluslararası İttifak ve Garanti Anlaşmaları’ndan doğan garantörlük hakkını kullanarak, Kıbrıs Türkleri’nin can ve mal güvenliğini korumak amacıyla 20 Temmuz 1974’te Barış Harekâtı’nı gerçekleştirdi.

Kıbrıs’ta ateşkes sağlanması ile birlikte Yunan Hükûmeti istifa etti, Karamanlis Fransa’dan Atina’ya dönerek ulusal birlik hükümeti kurdu. Kıbrıs’ta ise Sampson iktidardan çekilerek yerine eski Temsilciler Meclisi Başkanı Glafkos Klerides geçti.

Türkiye’nin gerçekleştirdiği Barış Harekâtı’yla Kıbrıs Türk halkının yanı sıra Kıbrıs Rum halkının can ve mal güvenliği sağlanmış oldu.